บทวิเคราะห์แนวทางการจัดการฝึกอบรมออนไลน์
ผู้จัดทำได้วิเคราะห์แนวทางการจัดการฝึกอบรมออนไลน์จากผลการจัดโครงการอบรมเชิงปฏิบัติการ หลักสูตร “4G กับการจัดการเรียนการสอนออนไลน์ รุ่นที่ ๑” ซึ่งอบรมระหว่างวันที่ ๑๖ กุมภาพันธ์ พ.ศ. ๒๕๖๒ ถึงวันที่ ๓ มีนาคม พ.ศ. ๒๕๖๒ บนระบบฝึกอบรมออนไลน์ (e-Training) โดยมีรายละเอียด ดังนี้
๑. องค์ประกอบของการฝึกอบรมออนไลน์
การฝึกอบรมออนไลน์ตามโครงการอบรมเชิงปฏิบัติการ หลักสูตร “4G กับการจัดการเรียนการสอนออนไลน์” มีองค์ประกอบ ดังนี้
วัตถุประสงค์การฝึกอบรม คือการกำหนดเป้าหมายของการฝึกอบรมว่าหลังจากรับการฝึกอบรมแล้ว ผู้เข้าร่วมการฝึกอบรมจะต้องเกิดความเปลี่ยนแปลงอย่างไร หรือได้รับการพัฒนาในด้านใด เป็นต้น
เนื้อหาการฝึกอบรม
เนื้อหาของการฝึกอบรมควรได้จากการสำรวจความต้องการหลักสูตรฝึกอบรมของกลุ่มเป้าหมาย เช่น อาจารย์ นิสิต บุคลากร หรือบุคคลภายนอก เป็นต้น
แผนและกิจกรรมการฝึกอบรม
แผนการฝึกอบรมเป็นเครื่องมือที่บอกว่าเนื้อหาแต่ละหน่วยประกอบกด้วยกิจกรรมใดบ้าง ใช้ระยะเวลาเท่าไรในการดำเนินกิจกรรม และมีรูปแบบของการได้รับประสบการณ์จากการฝึกอบรมอย่างไร ซึ่งรูปแบบของให้ประสบการณ์ตามโครงการอบรมเชิงปฏิบัติการ หลักสูตร “4G กับการจัดการเรียนการสอนออนไลน์” มี ๓ รูปแบบ ได้แก่ ผู้ดำเนินการฝึกอบรมให้การชี้แนะ (Teacher Directed Learning: TDL) ผู้เข้าร่วมการฝึกอบรมเรียนรู้ด้วยตนเอง (Self- Directed Learning: SDL) และผู้เข้าร่วมการฝึกอบรมร่วมทำกิจกรรมหรือแลกเปลี่ยนความคิดเห็นกับสมาชิก (Peer Directed Learning: PDL)
สื่อและแหล่งความรู้
สื่อและแหล่งความรู้สำหรับการจัดการฝึกอบรมออนไลน์ เช่น ระบบหรือเว็บที่มีเครื่องมือสนับสนุน การจัดการฝึกอบรมออนไลน์ วีดิทัศน์ สื่อมัลติมีเดีย ไฟล์อิเล็กทรอนิกส์ ทั้งที่ผู้ดำเนินการฝึกอบรมผลิตขึ้นเองและแหล่งความรู้ที่เชื่อมโยงจากภายนอก เป็นต้น โดยสื่อหลักที่ใช้ในการฝึกอบรมตามโครงการอบรมเชิงปฏิบัติการ หลักสูตร “4G กับการจัดการเรียนการสอนออนไลน์” คือ ระบบจัดการการเรียนการสอนออนไลน์ (Learning Management System: LMS) และวิดีทัศน์
ระบบเครือข่ายอินเทอร์เน็ตและเทคโนโลยีคอมพิวเตอร์
การฝึกอบรมออนไลน์จำเป็นจะต้องอาศัยความพร้อมของโครงสร้างพื้นฐานโดยเฉพาะอย่างยิ่ง การเชื่อมต่อของอุปกรณ์คอมพิวเตอร์กับระบบเครือข่ายอินเทอร์เน็ตในการเข้าถึงสื่อและแหล่งความรู้ เพื่อการฝึกปฏิบัติการและการแลกเปลี่ยนความคิดเห็นหรือข้อมูลต่าง ๆ โดยใช้เครื่องมือบนเว็บ
การสื่อสารและปฏิสัมพันธ์
ในการฝึบอบรมออนไลน์จำเป็นจะต้องมีการสื่อสารและปฏิสัมพันธ์ ซึ่งการฝึกอบรมตามโครงการอบรมเชิงปฏิบัติการ หลักสูตร “4G กับการจัดการเรียนการสอนออนไลน์” แบ่งการสื่อสารเป็น ๓ ระยะ ได้แก่
ระยะที่ ๑ ระยะก่อนฝึกอบรม การสื่อสารในระยะนี้มีจุดมุ่งหมายเพื่อแจ้งข้อมูลข่าวสารให้ผู้สมัครเข้าร่วมการฝึกอบรมได้เตรียมความพร้อมก่อนการฝึกอบรม โดยใช้ไปรษณีย์อิเล็กทรอนิกส์ (e-Mail) เป็นเครื่องมือในการติดต่อสื่อสาร
ระยะที่ ๒ ระยะฝึกอบรม การสื่อสารในระยะนี้มีจุดมุ่งหมายเพื่อสร้างปฏิสัมพันธ์ระหว่างผู้ดำเนินการฝึกอบรม ผู้ดูแลประจำกลุ่ม และผู้เข้าร่วมการฝึกอบรม และระหว่างผู้เข้าร่วมการฝึกอบรมด้วยกัน โดยเครื่องมือที่ใช้ในการติดต่อสื่อสาร ได้แก่
ไลน์แอปพลิเคชัน (Line Application) ใช้ในการกระตุ้นให้เกิดการเรียนรู้ร่วมกัน แจ้งปัญหาและอุปสรรคที่พบระหว่างการฝึกอบรมไปจนถึงการสรุปความรู้ในประเด็นต่าง ๆ ร่วมกัน
โทรศัพท์ ใช้ในการแจ้งข้อมูลข่าวสาร แจ้งปัญหาหรืออุปสรรคที่ผู้เข้าร่วมการฝึกอบรมพบระหว่าง การฝึกอบรม ซึ่งจะมีบุคลากรสนับสนุนให้คำแนะนำหรือแก้ปัญหาในวันและเวลาราชการ
กระดานเสวนา (Webboard) รวบรวมปัญหาและอุปสรรคที่พบระหว่างการฝึกอบรม และใช้ ในการนำเสนอผลงาน และเปลี่ยนความคิดเห็นระหว่างกันได้ทั้งแบบประสานเวลา (Synchronous) และไม่ประสานเวลา (Asynchronous)
ระยะที่ ๓ ระยะหลังฝึกอบรม การสื่อสารในระยะนี้มีจุดมุ่งหมายเพื่อประเมินและติดตามผล การฝึกอบรม เช่น ผู้เข้าร่วมการฝึกอบรมมีการนำความรู้ที่ได้รับไปใช้ในการปฏิบัติงานหรือไม่ อย่างไร เป็นต้น โดยใช้ไปรษณีย์อิเล็กทรอนิกส์ (e-Mail) เป็นเครื่องมือในการติดต่อสื่อสาร
บทบาทของผู้มีส่วนเกี่ยวข้อง
ในการจัดการฝึกอบรมให้สำเร็จลุล่วงด้วยดีจำเป็นต้องอาศัยบทบาทของผู้มีส่วนเกี่ยวข้อง ดังนี้
๑. ผู้ดำเนินการฝึกอบรม มีบทบาทดังนี้
๑.๑ ผู้ดำเนินการฝึกอบรม ทำหน้าที่กำหนดวัตถุประสงค์และเนื้อหาการฝึกอบรม จัดเตรียมสื่อและแหล่งความรู้ รวมถึงกิจกรรมการเรียนรู้ให้แก่ผู้เข้าร่วมการฝึกอบรม
๑.๒ ผู้ดำเนินการฝึกอบรม ทำหน้าที่แจ้งข้อมูลข่าวสาร ข้อปฏิบัติ เพื่อให้ผู้เข้าร่วมการฝึกอบรมได้เตรียมความพร้อมก่อนเข้าร่วมการฝึกอบรม
๑.๓ ผู้ดำเนินการฝึกอบรม ทำหน้าที่ดำเนินการฝึกอบรม ให้คำปรึกษา แก้ปัญหาและอำนวย ความสะดวกระหว่างการฝึกอบรม
๑.๔ ผู้ดำเนินการฝึกอบรม ทำหน้าที่กระตุ้นความสนใจและติดตามความก้าวหน้าของผู้เข้าร่วมการฝึกอบรม
๑.๕ ผู้ดำเนินการฝึกอบรม ทำหน้าที่ตรวจสอบผลงานของผู้เข้าร่วมการฝึกอบรม โดยพิจารณาตามเกณฑ์ที่กำหนดไว้
๒. ผู้เข้าร่วมการฝึกอบรม มีบทบาทดังนี้
๒.๑ ผู้เข้าร่วมการฝึกอบรม ศึกษาวิธีการเข้าใช้งานระบบฝึกอบรมออนไลน์ และเตรียมความพร้อมของบัญชีผู้ใช้งานซึ่งประกอบด้วยชื่อผู้ใช้ (Username) และรหัสผ่าน (Password) ก่อนเข้าร่วมการฝึกอบรม
๒.๒ ผู้เข้าร่วมการฝึกอบรม รับทราบวัตถุประสงค์และแนวทางในการฝึกอบรม
๒.๓ ผู้เข้าร่วมการฝึกอบรม ปฏิบัติภารกิจในแต่ละหน่วยการฝึกอบรม ฝึกปฏิบัติ ร่วมกันแลกเปลี่ยนความคิดเห็น และส่งงานตามที่กำหนด
๓. บุคลากรสนับสนุน มีบทบาทดังนี้
๓.๑ บุคลากรสนับสนุน ทำหน้าที่เป็นผู้ช่วยผู้ดำเนินการฝึกอบรม เป็นผู้ดูแลประจำกลุ่ม และอำนวยความสะดวกแก่ผู้เข้าร่วมการฝึกอบรม
๓.๒ บุคลากรสนับสนุน ทำหน้าที่ประสานงานกับผู้เกี่ยวข้องในการตรวจสอบและแก้ปัญหาที่เกิดขึ้นกับบัญชีผู้ใช้ ระบบเครือข่ายอินเทอร์เน็ตและเครื่องแม่ข่ายระบบฝึกอบรมออนไลน์
๓.๓ บุคลากรสนับสนุน ทำหน้าที่สังเกต ตรวจสอบและประเมินผลงานของผู้เข้าร่วมการฝึกอบรมร่วมกับผู้ดำเนินการฝึกอบรม
การประเมินผล
การประเมินผลเป็นการสะท้อนความสำเร็จของการฝึกอบรม ประกอบด้วย การประเมินความรู้ ทักษะปฏิบัติ และความพึงพอใจของผู้เข้าร่วมการฝึกอบรม นำผลลัพธ์ที่ได้ไปตรวจสอบและปรับปรุงการฝึกอบรมในทุกขั้นตอน